تحلیل داده های کیفی چیست؟

تحلیل داده های کیفی را می توان تحت عنوان یک فرایند بررسی و کاوش سیستماتیک و نظامند روی یک پدیده بخصوص به منظور گردآوری دیتا معتبر و بکارگیری فنون آماری، ریاضی و یا تکنیک های محاسباتی تعریف کرد. در پژوهش های کیفی اطلاعات از مشتریان موجود و بالقوه با استفاده از روش های نمونه گیری و ارسال پرسشنامه یا مصاحبه نیمه ساختاریافته، پرسشنامه های بسته و نیمه باز و اشکالی دیگر، تحقق می یابد.

مثالی در مورد تحلیل داده های کیفی

یک مثال در مورد تحلیل داده های کیفی، پژوهشی است که برای برآورد و درک زمانی است که یک متخصص به بیماران خود اختصاص می دهد وقتی که بیماران تمایل دارند در راهروی بیمارستان قدم بزنند. سوال یک پژوهش کیفی می تواند این باشد که “چه میزان زمان یک دکتر صرف می کند تا یک بیمار را چک کند؟” و ” یک بیمار چه میزان در راهروی یک بیمارستان می تواند قدم بزند؟” و سوالاتی از این قبیل که می توان آن ها را اندازه گیری کرد.

5 ویژگی ابزار تحلیل داده های کیفی

هر پژوهش کمی و کیفی دارای خصوصیاتی است که آن را از دیگر روش های علمی متمایز می کند. 5 ویژگی اصلی تحلیل داده های کیفی عبارتند از:

1-ابزارهای ساختار یافته(Structured tools): ابزارهای ساختار یافته از قبیل ابزار پرسشنامه، سوالات دو حالتی بله یا خیر را پژوهشگران می توانند جهت گردآوری دیتاست های کیفی از آن ها استفاده کنند. استفاده از چنین روش های ساختار یافته به پژوهشگران در گردآوری عمیق دیتا ها و اطلاعات از سوی مصاحبه شوندگان و پاسخ دهندگان کمک شایانی می کند.

2-اندازه نمونه آماری (Sample size): در پژوهش های کیفی و کمی، اندازه نمونه آماری که دیتا ها از آن گردآوری می شود، از اهمیت زیادی برخوردار است. انتخاب افرادی که قرار است با آن ها مصاحبه صورت گرفته و یا اینکه پرسشنامه طراحی شده را تکمیل کنند، همیشه از دغدغه های مهم در هر پژوهش کمی و کیفی تلقی می شود. روش های اندازه گیری مناسب اگر از سوی دانشجویان و پژوهشگران گزینش شود، قطعا خروجی تحلیل های آماری نیز حرفه ای تر و معتبر خواهد بود.

3- استفاده از سوالات بسته (Close-ended questions): استفاده از سوالات بسته باید برای هریک از اهداف پژوهش کمی و کیفی، طراحی گردد. سوالات تحقیق به گردآوری دیتا کمک کرده و به همین دلیل است که در این دسته از پژوهش ها، کاربرد زیادی دارد.

4- داده های کیفی(Qualitaitve data): غالبا، داده های کیفی را می توان در قالب جداول، چارت ها، گراف ها و یا هر فرم و مدلی از داده های غیر عددی نمایش داد. این کار درک و فهم اطلاعات استخراج شده از دیتا گردآوری شده را برای خوانندگان تسهیل می بخشد و به نوبه خود به اعتبار یافته های پژوهش های کیفی نیز می افزاید.

5-قدرت تعمیم یافته های پژوهش(Generalization of results): نتایج و یافته های این نوع روش پژوهش را می توان به کل جامعه آماری به منظور اقدام به انجام کاری با هدف بهبود یک رخداد تعمیم داد.

3 نرم افزار قدرتمند تحلیل داده های کیفی

برای تحلیل داده های کیفی، نرم افزارهای متعددی وجود دارد که به کمک آن ها می توان به راحتی تنها با چند کلیک اسناد با فرمت های متنی، تصویر و … را کد گذاری کرد. اساسا 3 نرم افزار تحلیل داده های کیفی در ایران وجود دارد که توجهات زیادی از پژوهشگران و اساتید دانشگاه ها را به خود جلب کرده است. این نرم افزارها عبارتند از:

1-نرم افزار مکس کیودا maxqda 2020

نرم افزار مکس کیودا maxqda 2020 یک نرم افزار کیفی با 4 پنجره اصلی Document system، Document Browser، code system و Retrived system است. فایل های مصاحبه در پنجره اول وارد شده، در پنجره دوم محتوای آن ها به منظور خواندن و کد گذاری نمایش داده می شود. هرکدی که از سوی پژوهشگر ایجاد شود در پنجره سوم نمایش داده می شود.در نهایت، در پنجره چهارم، آدرس دهی کدهای استخراج شده نمایش داده می شود.

2- نرم افزار انویوو nvivo 12

پس از نرم افزار تحلیل داده های کیفی مکس کیودا، نرم افزار انویوو nvivo 12 در دومین جایگاه قرار دارد. با استفاده از این نرم افزار کاربران می توانند فایل های مصاحبه را کدگذاری کرده و برای هریک از آن ها ویژگی هایی درنظر بگیرند. شایان ذکر است آموزش نرم افزار انویوو nvivo 12 از سوی گروه ما ارائه شده است.

3- نرم افزار اطلس تی آی Atlas ti 9

سومین نرم افزار تحلیل داده های کیفی، نرم افزار اطلس تی آی Atlas ti 9 است. این نرم افزار علاوه بر ابزارهایی به منظور کد گذاری، به کاربران این اجازه را می دهد تا هریک از خط های یک پاراگراف فایل مصاحبه را کوتیشن گذاری نمایند. این عمل تنها در نرم افزار اطلس تی آی Atlas ti 9 وجود دارد و در دو نرم افزار پیشین وجود ندارد.

بهترین نرم افزار تحلیل داده های کیفی چیست؟

اساسا برای مشخص کردن این موضوع که کدام یک از نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی دارای عملکرد بهتری است، بر اساس نیاز و هدف پژوهش شما مشخص می گردد. برای مثال نرم افزار  maxqda 2020 تنها دارای 4 پنجره اصلی کد گذاری انتخاب، کدگذاری محوری و کد گذاری باز بوده که به مراتب کار با آن نسبت به دو نرم افزار اطلس تی آی Atlas ti 9 و انویوو nvivo 12 آسان است. نرم افزار مکس کیودا از فونت فارسی به راحتی پشتیبانی می کند و در آن گزارش ها با بالاترین کیفیت در اختیارتان قرار می گیرد. اما نرم افزار انویوو nvivo 12 با فونت فارسی کمی بیگانه است و حتما باید با دو تکنیک فایل های مصاحبه را در آن به روش صحیح فراخوانی کرد.