پایان نامه چیست و چطور پایان نامه نویسی را یاد بگیریم؟

نگارش پایان نامه یا پایان نامه نویسی آخرین مرحله و بزرگترین گامی است که پس از پاس کردن واحدهای درسی آموزشی، باید هر دانشجوی فارغ التحصیلی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، باید بردارد. بهترین ایده کاربردی در حوزه پایان نامه نویسی این است که در خلال دوره تحصیلی، موضوع پژوهش مدنظرتان را مشخص و برای خودتان شفاف سازی کنید. هدف از نگارش این مقاله این بوده که به تمام مراحلی که باید جهت نوشتن پایان نامه و استخراج مقاله از آن اشراف داشته باشید، آگاه گردید. اولین گام، مدیریت زمان تان است.

نوشتن پایان نامه چقدر زمان احتیاج دارد؟

هیچ گاه در مراحل پایان نامه نویسی اضطراب و نگرانی را به خودتان راه ندهید. شاید در ابتدای مراحل نگارش پایان نامه، انجام آن یک پروژه بی پایان به نظر برسد، اما برای انجام آن بهتر است که لیستی از وظایف جهت انجام مراحل پایان نامه نویسی برای خودتان تهیه کنید. زمان لازم به صورت تقریبی برای نوشتن پایان نامه، از 3 ماه تا 6 ماه است که پس از آن پژوهشگر می توانند نسبت به ثبت نام در سامانه همانندجویی ایرانداک اقدام کرده و وقت جلسه دفاع خود را تعیین کند.

مراحل نوشتن پایان نامه

نگارش پایان نامه تا را در گام هایی تفکیک کرده و در راستای بازه ای که دانشکده جهت پایان نامه نویسی به شما اختصاص داده است، برنامه ریزی کنید. مراحل نوشتن پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری به شرح زیر است:

1-کار نگارش پایان نامه را با مرور و بازبینی ادبیات نظری(literature review) آغاز کنید.

2-در ارتباط با روش شناسی تحقیق(methodology) تفکر کنید.

3-منابع اولیه مرتبط با موضوع پایان نامه تان را شناسایی کنید.

4-اگر منابع دست دوم یا اطلاعات ثانویه اگر مرتبط با کار شما و مناسب بودند، آن ها را شناسایی کنید.

5-به مجرد اینکه این مسیر پایان نامه نویسی را طی می کنید، نکته برداری و نگارش را آغاز کنید.

6-اطلاعات و منابعی که گردآوری کردید را سازمان دهی و تحلیل کنید.

7-به صورت جدی نگارش پایان نامه نویسی را آغاز کنید.

8-مجدد پیش نویسی کرده، چک و پارافریز کنید.

آموزش گام به گام نوشتن پایان نامه

یک ایده خوب برای نگارش پایان نامه این است که به صورت گام به گام در ارتباط با سرفصل ها که برای هر فصل نیاز دارید، برنامه ریزی کنید. ایده پشت پردا پایان نامه نویسی(dissertation) شبیه نگارش مقاله است. هر فصل شامل اهدافی است؛ اما همه آن ها به صورت یک روش معقول با یکدیگر پیوند داده شده است. هر پایان نامه ای، از بخش هایی تشکیل شده است که رایج ترین فرمت برای پایان نامه نویسی منطبق با آموزش گام به گام نوشتن پایان نامه، شامل 6 بخش اصلی و 2 بخش فرعی است.اینکه پایان نامه بر اساس روش کیفی(qualitative) و یا کمی(quantitative) که دارد، اساسا به شرح زیر سازماندهی می شود:

متن تقدیر و تشکر از استاد در پایان نامه جلسه دفاع (Acknowledgements or preface)

بخش تقدیر و تشکر از استاد (Acknowledgements) اساسا در نگارش پایان نامه اختیاری بوده و معمولا متنی در ارتباط با آن دسته از افرادی که به پژوهشگر کمک کرده اند، تشکر می شود. این افراد می توانند استاد مشاور، استاد راهنما، افراد مشارکت کننده در تکمیل فرم های پرسشنامه باشند. برخی از افراد متن های تشکر را در ارتباط با اعضای خانواده شان می نویسند.در برخی از موارد، بخش تشکر و قدردانی(Acknowledgements) جز مقدمه نیز قرار می گیرد که زیاد رایج نیست. همچنین فونت تقدیر و تشکر پایان نامه اساسا فونت نستعلیق بوده و این امر کاملا سلیقه ای است و پژوهشگران در این بخش به صورت اختیاری می توانند عمل کنند.

چکیده

چکیده در پایان نامه نویسی، خلاصه کوتاهی از پایان نامه بوده که عموما بین 150 تا 300 کلمه است. درسته که این بخش کوتاه به نظر می رسد، اما مهم ترین بخش از میان بخش های یک پایان نامه به شمار می رود، چراکه هدف پژوهشتان را برای خواننده تشریح کرده و توضیح می دهد. قسمت چکیده را حتما در انتهای پژوهش بنویسید زمانی که پایان نامه شما تکمیل شده و نتایج حاصل شده است. چکیده پایان نامه شامل چه مواردی است؟ در پاسخ به این سوال باید ذکر کرد که شامل 1)اهداف پژوهش، 2) روش شناسی، 3) یافته ها و 4) نتیجه گیری است.

فهرست مطالب (Table of contents)

فهرست مطالب در پایان نامه شامل فهرستی از فصول به همراه بخش های فرعی و شماره صفحات می باشد. این بخش به خواننده این امکان را می دهد تا به صورت کلی، نمایی از ساختار پایان نامه تان را بدست آورده و به آن ها در راستای بررسی دقیق تر پایان نامه تان کمک می کند. یادآوری می کنیم که همه بخش های پایان نامه حتی قسمت پیوست(Bibliography & Appendices) باید در بخش فهرست مطالب پایان نامه ذکر شده باشد. اگر فهرست بندی با ورد را بلد باشید برای فهرست نویسی پایان نامه به صورت خودکار، می توانید با ایجاد هدر و شماره برای هریک از هدرها، این قسمت را به راحتی ایجاد کنید. به صورت کلی، برای ذکر هدرها، تنها سطح های 2 تا 3 هدر در پایان نامه باید در قسمت فهرست مطالب ذکر شود و نباید بخش های بعدی را در آن ذکر نمود.

فهرست خلاصه های کلیدواژه ها(List of abbreviations)

به صورت مشابه، اگر در پایان نامه تان از علائم انگلیسی به صورت اختصار استفاده کردید، حتما باید در این بخش به ترتیب الفبا ذکر کنید تا خواننده به راحتی بتواند آن ها را معنی کند.

لغتنامه(Glossary)

فرهنگ لغت یا لغتنامه در پایان نامه زمانی کاربرد دارد که پژوهشگر از اصطلاحات بسیار تخصصی در پایان نامه استفاده کرده و نگران است که خواننده با آن آشنایی نداشته باشد. تمام این توضیحات در ارتباط با کلیدواژه های مهم، در بخش لغتنامه (Glossary) ذکر می شود.در این بخش، باید به ترتیب حروف الفبا، اصطلاحات تخصصی را مرتب کرده و توضیح و یا تعریف کوتاهی در ارتباط با هریک ذکر کنید.

فصل اول: مقدمه (Introduction)

بخش مقدمه شامل شروعی در ارتباط با موضوع پژوهش شما، اهداف(purpose) است.این بخش به خواننده این را می گوید که بخش های بعدی پایان نامه تان، چه چیزی را به او نشان می دهد.در این بخش می خواهیم اصول نگارش مقدمه پایان نامه را خدمتتان عرض کنیم که باید شامل موارد زیر باشد:

1-موضوع پژوهش تان را بنا نهاده و در ارتباط با پیشینه آن به منظور مفهوم سازی کارتان مطالبی را ارائه کنیدو

2-قلمرو پژوهش خودتان را مشخص کنید.

3-به صورت واضح، سوالات پژوهش تان را مطرح کرده و اهدافی که قرار است در پایان نامه به آن نائل گردید مطرح کنید.

به عنوان نکته پایانی، همه چیز باید در بخش مقدمه پایان نامه، واضح بوده و در ارتباط با موضوع پژوهش باشد تا در پایان، خواننده بتواند چرایی(why)، چیستی(what) و چگونگی(how) طرح تحقیق تان را درک کند.

فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری کلیات تحقیق (Literature Review)

یکی از بخش های مهم از پایان نامه تان، بخش ادبیات و مبانی نظری است که عنوان فصل را با کلیات تحقیق نام گذاری می کنند. این بخش به خواننده کمک می کند که در ارتباط با کلیک مدل مفهومی پژوهش شما در مقایسه با پژوهش های پیشین انجام شده درکی درستی بدست آورد. راهنمای کامل نوشتن ادبیات و مبانی نظری تحقیق شامل موارد زیر است:

1-منابع مرتبط با طرح پژوهش تان را پیدا کنید(از قبیل کتاب ها و مقالات مجله های لاتین و فارسی).

2- میزان اعتبار منابع گردآوری شده برای نگارش پایان نامه را ارزیابی کنید.

3-به صورت نقادانه هریک از منابع را تجزیه و تحلیل و ارزیابی کنید.

4-بین هریک از منابع یک ارتباط و پیوندی ایجاد کنید(از قبیل مفهوم ها(themes)، الگوها(patterns)، تعارضات(conflicts) و یا شکاف(gaps) تحقیقی با مطالعات پیشین) تا این امر قدرت و اعتبار کارتان را بیشتر کند.

اساسا بخش مبانی نظری یک خلاصه ای از منابع موجود نیست. مبانی نظری پایان نامه شما باید دارای یک چسبندگی ساختاری باشد که بتواند اهداف پژوهشی که دنبال می کنید را به وضوح تشریح کند. این اهداف می تواند شامل:

1-بررسی یک شکاف در مبانی نظری و یا براساس دانش موجود باشد.

2-برای موضوع پژوهش تان، یک رویکرد نظری و روش شناسی جدیدی را اتخاذ کنید.

3-یک راه حلی در ارتباط با مشکلی که در حال بررسی آن هستید، ارائه دهید.

مبانی نظری اغلب اوقات بر اساس یک قالب نظری(theoretical framework) شکل می گیرد. در این بخش باید تعریف و تحلیل نظریه ها(theories)، مفاهیم(concepts) و مدل مفهومی(models) مرتبط با موضوع پایان نامه تان را ارائه دهید.

فصل سوم: روش شناسی پژوهش(Methodology)

روش شناسی تحقیق در پایان نامه شما چگونگی هدایت و انجام طرح تحقیق تان را نشان می دهد و به خواننده این اجازه را می دهد تا به صورت نقادانه اعتبار آن را ارزیابی کند. قسمت روش شناسی باید به صورت دقیق آن چیزی که قرار است انجام دهید(what you did) را تشریح کند. همچنین باید خواننده را متقاعد کنید که این روش، بهترین رویکرد برای پاسخ به سوالات پژوهش شما بود. بخش روش شناسی یک پایان نامه باید شامل موارد زیر باشد:

1- رویکرد کلی پژوهش (روش کیفی در مقابل روش کمی) و روش های پژوهش.

2-روش گردآوری دیتا(data collection methods) (مصاحبه ها یا پرسشنامه استاندارد محقق ساخته(.

3-تشریح کنید که کجا(where)، چه زمانی(when) و با چه افرادی(whom) پژوهش تکمیل شده است.

4-تشریح همه ابزارهای و متریال استفاده شده در پژوهش (برنامه های آماری و تجهیزات آزمایشگاهی).

5-ارزیابی و تعدیل روش های مورد استفاده.

فصل چهارم: نتایج (Results)

نمونه مقدمه فصل 5 پایان نامه

بخش نتایج(results) در نگارش پایان نامه از اهمیت زیادی برخوردار است و باید روی یافته هایی متمرکز گردد که شما از طریق روش شناسی(Methodology) به آن رسیدید. شما می توانید این بخش را به صورت ساختاری متشکل از سوالات فرعی پژوهش، فرضیات و مفهوم ها تنظیم و تدوین کنید؛ اما از تفاسیر انتزاعی و مجرد اجتناب کنید. بخش نتایج پایان نامه باید:

1-به صورت دقیق هریک از نتایج گردآوری شده مرتبط با آماره های توصیفی(descriptive statistics) از قبیل میانگین(mean)، انحراف استاندارد(standard deviation) و آماره های استنباطی(inferential statistics) از قبیل آماره معناداری T-value و p-value را تشریح کند.

2-به صورت خلاصه بیان کنید که چطور نتایج در ارتباط با سوالات مطرح شده بوده و یا اینکه آیا فرضیات پژوهش رد شدند یا قابل قبول گزارش شدند.

3-همه یافته هایی که مرتبط با سوالات پژوهش(research questions) شماست و حتی فراتر از آن برای مطالعات آتی، گزارش کنید.

دیتاهای مازاد(که شامل ارقام خام، پرسشنامه ها و یادداشت برداری های مصاحبه ها است) را می توانیم در قسمت پیوست(appendix) پایان نامه قرار دهیم.شما می توانید جداول(tables) و اشکال(figure) را در این قسمت قرار دهید؛ اما درصورتی که آن ها به خوانند در درک آماره ها و مفاهیم کمک می کنند، آورده شوند.

فصل پنجم: بحث و استدلال (Discussion)

در ارتباط با چگونگی نگارش بحث و نتیجه گیری در پایان نامه، فرصتی برای شما به منظور کنکاش در ابزارها و ارائه پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی در راستای سوالات پژوهش است.در این قسمت ایت که باید نتایج را به صورت دقیق تفسیر کنید، اینکه آیا آن ها آن چیزی که انتظار داشتید را برآورده ساختید و چقدر با بخش مدل مفهومی شما، یافته هایتان همخوانی دارند.در این قسمت به یافته های بخش قبلی استناد کنید و کیفیت برازش مدل را تایید نمایید. سوالاتی که در این بخش باید پاسخ داده شوند:

1-معنی یافته های شما چیست؟

2-چرا یافته های شما مهم هستند؟

3-چه محدودیتی متوجه نتایج پژوهش شما بود؟

اگر نتایج شما به دور از انتظار شما بود، توضیحی در ارتباط با رخداد آن ارائه کنید. ایده خوبی است که تفاسیر جانبی دیگری در ارتباط با دیتا تان را درنظر بگیرید.

فصل ششم: نتیجه گیری(Conclusion)

بخش نتیجه گیری باید به صورت دقیق به هدف و سوال اصلی پژوهش پاسخ دهد تا خواننده بتواند درک شفاف و درستی از استدلال شما داشته باشد و اینکه چه سهمی از پژوهش شما در حل مشکل ذکر شده دارد. در برخی از رشته ها، بخش نتیجه گیری همراه با بخش استدلال بوده و این درحالی است که در برخی دیگر از زمینه ها، فصل آخری است که باید روی آن پژوهشگر کار کند. در این بخش است که برای پژوهش های آتی باید پیشنهاداتی ارائه کنید. در این بخش مهم است که به خواننده بگویید چرا پژوهش شما مهم است. به دانش قبلی چه چیزی اضافه کرده اید؟ چرا برای پژوهش های آتی در حوزه تحقیق شما، یافته های شما باید ضروری درنظر گرفته شود؟

منابع نویسی و پیوست (Bibliography & Appendices)

برای دوری از سرقت ادبی، باید فهرستی از رفرنس ها و منابع با جزئیات دقیق برای همه منابع استفاده شده در بخش پایانی پایان نامه، ارائه کنید. برای اجتناب از درگیر شدن با سامانه همانندجویی ایرانداک، بهتر است متون را پارافریز کنید. اینکه از چه فرمتی برای رفرنس دهی استفاده کنید، مهم بوده و باید شیوه نامه دانشگاه ها را بررسی کنید.هر استایل یا سبکی در منبع نویسی، دارای شرایط مجزایی است. استایل های معروف در حوزه رفرنس نویسی شامل MLA، Chicago و APA است، اما اینکه از چه استایلی باید استفاده کنید حتما به دپارتمان مربوطه مراجعه کنید.

بخش دیگر، بخش پیوست (appendix) پایان نامه است. پایان نامه شما باید شامل تنها اطلاعات ضروری باشد که به طور مستقیم در ارتباط با پاسخ به سوالات پژوهش هست. اسنادی از قبیل متن های مصاحبه های انجام شده و یا سوالات پرسشنامه را می توان به بخش پیوست پایان نامه ها اضافه کرد تا اینکه به در فصل چهارم ذکر گردند. برای ارتباط با کارشناسان مشاور نگارش پایان نامه در رشته های مدیریت کلیه گرایش ها، روانشناسی و کلیه گرایش ها و … فرم زیر را تکمیل کرده و یا با شماره همراه +989384505489 از طریق پیامک یا پیام رسان های واتس اپ و تلگرام و همچنین ایمیل gstatgroup@gmail.com در ارتباط باشید.